'Gật gù đến chết' - bệnh vô phương cứu chữa

Martha Halim, 13 tuổi sống trong lo sợ và chờ đợi cái chết bởi một căn bệnh kỳ lạ nhất trên thế giới. Người mắc bệnh nhìn thấy thức ăn hay trời bắt đầu lạnh lại gật gù lên xuống liên tục. Cứ như thế cho đến chết vì không ăn uống được và xuất huyết não.

Cô bé sống tại làng Amadi, miền nam Sudan. Thời gian, gần đây ngôi làng trở nên "nổi tiếng" bởi sự xuất hiện của một căn bệnh được cho là bí hiểm và kỳ lạ nhất thế giới. Chỉ trong vòng 2 năm, gần 300 trẻ em trong làng đã chết vì căn bệnh này. Nguy hiểm hơn người ta vẫn chưa biết nó phát sinh và lây truyền như thế nào.

Mỗi ngày cô bé Halim phải chịu hàng chục cơn gật đầu mạnh và liên tục đến hàng phút. Cơn gật đầu thường diễn ra sau lúc ngủ dậy từ 30 phút cho tới 1 giờ. Đôi khi người ta thấy cô mỉm cười trước khi lên cơn gật đầu. Cơn gật xảy ra theo chuỗi, cái sau cách cái trước vài giây đến vài phút. Mỗi chuỗi từ 2 đến 10 cái gật riêng lẻ, thậm chí có thể lên tới 40.

Martha Halim, bệnh nhân của căn bệnh kỳ lạ này. Ảnh: AP.

Các chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới đã đến đây khám và chụp cắt lớp thần kinh cho cô bé nhưng họ không đưa ra được bất kỳ kết luận gì ngoài lời khẳng định đây là một căn bệnh cực kỳ đặc biệt.

Biểu hiện chính là cổ người bệnh cứ uốn cong ra đằng trước, ra sau, rồi lại ra trước liên tiếp nên người dân ở đây gọi căn bệnh này là "bệnh gật gù". Điều kỳ lạ là cơn tai biến chỉ xuất hiện khi người bệnh nhìn thấy thức ăn và ăn hoặc khi thời tiết trở lạnh. Người bị bệnh dường như chịu một sự chi phối nào đó khiến họ cứ gật gù đầu lia lịa. Kỳ lạ hơn cơn gật đầu không xuất hiện khi họ ăn một thức ăn lạ lẫm với họ.

Tiến sĩ Mickey Richer, chuyên gia bệnh nhiệt đới của UNICEF kể lại: "Thật chẳng khác gì một cuốn tiểu thuyết trinh thám, vì căn bệnh có thể dẫn tới tử vong. Khi tôi mang ra một bát sorghum, loại thức ăn phổ biến ở Sudan và đặt trước mặt Halim, chứng 'gật' ngay lập tức xuất hiện và biến mất khi cô bé ngừng ăn. Nhưng khi cô bé thử ăn món lạ miệng như chocolate cơ thể cô không hề phản ứng gì khác lạ. Chúng tôi không biết nguyên nhân nào gây căn bệnh này".

Theo ông, đây là một hội chứng liên quan đến hệ thần kinh. Hội chứng này mới được biết đến khoảng 20 năm trở lại đây. Nó có thể dẫn đến tử vong vì làm tổn thương não hoặc vì người bệnh không còn khả năng ăn uống.

Đứa em trai 8 tuổi của Halim là Jacob cũng mắc căn bệnh này nhưng nặng hơn. Cậu bé có dấu hiệu thiểu năng trí tuệ và chậm phát triển. Mỗi khi căn bệnh xuất hiện cậu còn thường xuyên lên cơn điên tự hủy hoại mình, thậm chí cậu bé đã tự nhảy vào lửa.

Cậu bé 12 tuổi Ruben Nicholas trong làng cũng không thoát khỏi căn bệnh này. Những cơn tai biến đột ngột bóp nghẹt cơ thể cậu, như thể có ai đó đang ra sức đẩy cằm cậu xuống tận ngực. Bố cậu bé cho biết Ruben gật 3 lần mỗi ngày và căn bệnh khiến cho cậu bé không thể lớn nổi. Trước đó, anh trai cậu bé cũng đã chết vì căn bệnh này.

Có rất nhiều giả thiết khác nhau về nguyên nhân gây bệnh. Một số người dân địa phương thì cho rằng họ đang phải gánh chịu một lời nguyền quái ác, số khác cho rằng đây là hậu quả của chất độc hóa học mà quân đội chính phủ đã rải lên một số khu vực trong cuộc nội chiến kéo dài. Có người lại cho rằng căn bệnh xuất hiện do người dân đã ăn hạt giống viện trợ để trồng trọt, vốn có bôi chất hóa học ở vỏ để bảo quản.

Nhưng Liên Hợp quốc đã khảo sát độc chất trong khu vực và loại trừ nguyên nhân do vũ khí hóa học cũng như chế độ ăn uống của người dân địa phương. Và cho rằng có khả năng dân làng đã ăn phải thịt khỉ nhiễm bệnh.

Tuy nhiên, các giả thiết đều chưa được chứng minh và cũng chưa có cách điều trị căn bệnh này. Theo Đức Giám mục của làng cách duy nhất mà người ta áp dụng cho người bệnh là cách ly những trẻ bị gật gù ra khỏi những đứa khác với hy vọng ngăn không cho bệnh lây lan rộng thêm.

Theo tiến sĩ Richer, nguyên nhân gây bệnh có lẽ đến từ một loại ruồi sống trên những dòng sông chảy mạnh ở châu Phi mà tất cả nạn nhân đều sống tập trung dọc con sống Yei. Loài ruồi này mang trên mình một loại ký sinh trùng gây bệnh mù bí ẩn tại châu Phi. Bà đã phát hiện 93% bệnh nhân mắc chứng gật gù đồng thời cũng bị nhiễm loại ký sinh trùng này. Hiện các nhà khoa học đang nghiên cứu xem đây có phải là thủ phạm giấu mặt gây bệnh không.