Lạm phát mới biết ai giàu

Đã qua một năm bão giá, người ta ngộ ra nhiều điều, người giàu giàu thêm còn người nghèo thêm khó. Khoảng cách giàu nghèo cứ thế ngày một doãng ra… Có một người nghèo không biết Tết, mang lì chiếc áo độ thu tàn. Câu thơ tưởng đã xa, nay lại trở về trong suy nghĩ vào mỗi dịp đông qua xuân đến…

Năm 2011, nhiều độc giả ngỡ ngàng khi có một vài tờ báo đưa tin có đại gia bất động sản ở Hà Nội thường xuyên ăn phở sáng 750.000 đồng/bát phở bò kobe (Nhật). Còn có gia đình rồng rắn đi ăn sáng, thanh toán cả chục triệu đồng, bằng gia đình khác tiêu cả tháng.

Ngay khu đất vàng giữa Thủ đô, phía sau sự hào nhoáng, tráng lệ và xa hoa Keangnam, là khu tái định cư B11B Nam Trung Yên, nhếch nhác, nghèo khổ. Ở đó, có những gia đình như ông Nguyễn Viết Chúc, vừa bán trà chén, vừa tranh thủ nuôi đàn gà trên hành lang căn hộ, mới có tiền nuôi 3 miệng ăn. "Ở đây, cái gì người ta cũng cấm, cấm nuôi chó, gà, cấm cả bán hàng… Cấm là vậy nhưng vì cuộc sống nên ai cũng làm, họ chẳng thể kiểm tra hết được", ông Chúc cho hay. Tính ra, mỗi ngày ông Chúc cũng kiếm được băm ba chục ngàn, bằng một hai lần phí gửi xe máy tại tòa nhà Keangnam.

Lý giải chuyện chênh lệch giàu nghèo, ông Ngô Trường Thi, Chánh văn phòng quốc gia về giảm nghèo, lấy hình ảnh ngay trong một gia đình, cùng một bố mẹ sinh ra còn có kẻ giàu người nghèo. Huống chi, trong xã hội, mỗi người có một điểm xuất phát khác nhau, trí tuệ cũng chẳng tương đồng… nên chuyện chênh lệch giàu, nghèo là chuyện bình thường của xã hội. Nó chỉ không bình thường khi vượt qua ngưỡng an toàn. Như phong trào "Chiếm phố Wall" nổ ra ở Mỹ, sau đó lan khắp châu Âu hay phong trào biểu tình ở nhiều nước Trung Đông, ngoài vấn đề dân chủ, cũng có nguyên nhân từ sự chênh lệch giàu nghèo.



Ngưỡng an toàn

Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê năm 2011, về kết quả cuộc khảo sát mức sống hộ dân cư, cho thấy chênh lệch giàu nghèo tại VN lên tới 9,2 lần. Trong khi thu nhập bình quân của người VN đạt 1,387 triệu đồng/người/tháng, thì nhóm nghèo nhất mỗi tháng một người chỉ thu nhập 369.000 đồng, còn thu nhập trung bình của nhóm giàu nhất lên tới trên 3,4 triệu đồng.

Theo ông Ngô Trường Thi, ngưỡng của sự giàu nghèo được tính bằng chỉ số Gini Index (Gini Index biểu thị độ bất bình đẳng của phân phối thu nhập giữa cá nhân và hệ kinh tế trong một nền kinh tế - PV) . Khi nào, chỉ số này vượt quá 0,4% sẽ tạo nên sự bất bình đẳng trong xã hội, là nguyên nhân của hiện tượng đình công, xung đột giữa các vùng, các nhóm lợi ích, thậm chí sẽ là cuộc cách mạng thay đổi sự không bình đẳng. Ở VN, hiện chỉ số Gini Index ở dưới 0,4. Theo đánh giá của các tổ chức quốc tế, phân phối thu nhập ở VN hiện vẫn ở mức an toàn.

Tuy nhiên, chỉ số trên không bất biến, nếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế không gắn với đảm bảo an sinh, công bằng xã hội thì không thể có phát triển bền vững. Trong tính toán chênh lệch giàu nghèo, phân xã hội thành 5 nhóm thu nhập: 20% rất cao, 20% khá, 20% trung bình và 20% nghèo.

"Nếu không có giải pháp thúc đẩy nhóm 20% nghèo, như tiến hành các chương trình chính sách an sinh xã hội, chương trình giảm nghèo, chương trình ưu tiên cho các vùng khó khăn… thì chắc chắn mức chênh lệch giàu nghèo ngày càng cao", ông Thi nói.

Để kéo khoảng cách giàu nghèo gần nhau, Việt Nam đã có chính sách an sinh xã hội đối với người nghèo như: cấp thẻ bảo hiểm y tế, đi học và học nghề được miễn giảm học phí, nhà ở được hỗ trợ, hỗ trợ giống cây, con… để hộ nghèo không quá nghèo. Tuy nhiên, theo ông Thi, chính sách thuế đánh vào nhóm 20% người giàu, có nhiều bất cập. Vì vậy, việc điều tiết thu nhập còn nhiều lỗ hổng. Nên bộ phận người giàu nhanh giàu thêm do trốn được nhiều loại thuế hoặc có những tài sản của họ chưa bị đánh thuế.