Lý do một ngọn cây làm cả miền Nam mất điện

"Việc xe cẩu chở cây làm chập đường dây điện 500 kV là một sự cố cực kỳ nghiêm trọng đối với sự ổn định của Hệ thống điện. Nếu không ngắt điện, toàn bộ nhà máy phát của hệ thống điện miền Nam sẽ bị hỏng", TS Nguyễn Bách Phúc cho biết.
[size=+0]Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc, Viện trưởng Viện Điện - Điện tử - Tin học TP HCM cho biết, tất cả nhà máy điện làm việc chung trong cùng một Hệ thống điện phải luôn luôn “đồng bộ” với nhau, không thể tách rời. "Sự cố cần cầu chở cây gây chập mạch vào chiều qua trên đường dây cao áp 500 kV gây cháy một đoạn dây nghe qua tưởng nhỏ nhưng đây là một sự cố cực kỳ nghiêm trọng và là chuyện tối kị đối với yêu cầu ổn định của Hệ thống điện. Hậu quả là đã làm "tan rã" cả Hệ thống điện", ông Phúc cho biết. [/size]
[size=+0]Tại thời điểm xe cẩu chở cây vướng dây điện, tất cả nhà máy điện, các trạm biến thế nằm trong Hệ thống điện, dù xa hay gần nơi xảy ra sự cố, đều chưa bị hỏng hóc gì, và vẫn có thể hoạt động bình thường. Tuy nhiên, hiện tượng mất đồng bộ sẽ nhanh chóng phá hoại Hệ thống, trước hết là hủy hoại các Nhà máy phát điện. Để đảm bảo an toàn, hệ thống tự động sẽ tự ngắt các Nhà máy điện có nguy cơ bị hủy hoại ra khỏi Hệ thống chung. [/size]
[size=+0]"Hệ thống điều khiển này là hoàn toàn tự động, con người không thể và không kịp can thiệp, thông thường trong vòng khoảng 0,2 giây sau khi xảy ra sự cố, tất cả Nhà máy điện sẽ tự động tách ra khỏi Hệ thống điện, người ta thường gọi đó là tình trạng tan rã Hệ thống điện", ông Phúc giải thích.[/size]

Chiếc xe cầu trồng cây gây nên vụ mất điện toàn miền Nam chiều 22/5. Ảnh: Nguyệt Triều.

[size=+0]Theo ông Phúc, nếu không có hệ thống ngắt tự động này, hậu quả là khôn lường, tất cả các máy phát điện sẽ bị hỏng hết. Hệ thống điện hoạt động theo nguyên tắc Năng lượng phát ra của tất cả các máy phát điện phải luôn luôn bằng Năng lượng tiêu thụ của tất cả các Hộ tiêu thụ điện. Hay nói cách khác tổng lượng điện phát ra phải bằng với tổng lượng tiêu thụ. Đây là công việc bắt buộc phải thực hiện thường xuyên, từng phút từng giờ của toàn bộ Hệ thống điện. [/size]
[size=+0]"Chiều qua, tại thời đi[size=+0]ể[/size]m xảy ra sự cố chập đường dây điện 500 kV, các Nhà máy điện của Hệ thống miền Nam vẫn phát điện bình thường, Công suất phát ra khoảng trên dưới 10.000 MW, trong khi Hệ thống tiêu thụ đột ngột ngựng tiếp nhận Năng lượng, Công suất tiêu thụ đột ngột giảm xuống, gần như bằng 0. Nếu không lập tức tách các Nhà máy phát điện ra khỏi Hệ thống, và lập tức ngưng chạy các Nhà máy phát điện, thì Năng lượng điện khổng lồ phát ra sẽ chạy đi đâu? Khi đó các máy phát điện sẽ quay lồng lên dữ dội, sẽ bị cháy, và tất cả các nhà máy phát điện có thể bị tự phá hủy hoàn toàn, tất cả các nhà máy điện nằm trong Hệ thống điện ở Miền Nam này sẽ cùng chung số phận” - ông Phúc nói.[/size]
[size=+0]Ông Phúc cho rằng sự cố xe cẩu chiều qua là một sự cố hy hữu, rất ít khi xảy ra. Phải có lực tác động mạnh thì mới có thể dồn 2 sợi dây điện cách nhau khoảng 10 mét chập vào nhau. Những trường hợp như thả diều, ném đá thì không thể gây chập đường dây điện cao áp được. [/size]
[size=+0]"Còn nếu người ta cố ý gây ra thì chịu thua, không thể có đủ tiền để xây dựng Hệ thống bảo vệ cho lưới điện dài hàng nghìn cây số. Chính phủ cũng đã có quy định rất cụ thể về khoảng cách để bảo đảm an toàn hành lang lưới điện", ông nói. [/size]
Theo Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc, sự cố điện tương tự, gây cúp điện trên diện rộng như chiều qua cũng đã từng xảy ra ở nhiều nước. Vào năm 1963, một sự cố đã làm rã Hệ thống điện, gây cúp điện hoàn toàn 1/3 nước Mỹ, và phải mất đến 13 giờ mới được khôi phục, do hệ thống rất lớn. Tại Pháp vào thập niên 70, có một lần khoảng 80% diện tích nước Pháp bị mất điện hoàn toàn. Liên Xô trước đây cũng có một lần bị cúp điện hoàn toàn một tỉnh (diện tích lớn hơn cả nước Pháp). Riêng tại Việt Nam, ở Sài Gòn trước đây chừng mươi năm cũng đã từng gặp sự cố này nhưng khu vực chịu ảnh hưởng chi trong phạm vi Sài Gòn và vài tỉnh xung quanh chứ không lớn như sự cố ngày hôm qua, mất điện 22 tỉnh miền Nam.
Trong khi đó, ông Huỳnh Minh Hải, Giám đốc Công ty điện lực tỉnh Sóc Trăng cho biết hơn 20 năm trong ngành điện, ông chưa từng gặp sự cố hạn hữu gây mất điện toàn miền Nam như chiều 22/5.

Đây là đường dây tải điện từ Bình Dương, hòa vào trạm biến thế Tân Định, cung cấp điện lực cho toàn bộ khu vực miền Nam, trong đó có TP HCM. Ảnh: Nguyệt Triều.

Theo ông Hải, đường dây đang truyền tải điện giống như một con người hay cả tập thể đang gồng hết sức để làm việc. Sự cố đột ngột ở một khâu nào đó làm cho cả nhóm bị “mất trớn” dẫn đến té ngã. Do đó, các rờ le tự động kết nối với lưới điện quốc gia buộc phải bật ra để bảo vệ nhà máy giống như thiết bị chống giật gây cúp cầu dao tổng được gắn trong nhà nhằm hạn chế thiệt hại khi có sự cố. “Trong ngành điện thì việc rờ le tự động bật ra để bảo vệ thiết bị là bình thường. Thà mất điện cục bộ chứ không thể để hư hỏng đường dây hay nhà máy”, ông Hải giải thích.
Cũng theo lãnh đạo Công ty điện lực Sóc Trăng, nếu các rờ le không tự động bật thì cốt máy của nhà máy điện chắc chắn sẽ bị gãy hoặc nổ do “vượt tốc” khi xảy ra sự cố trên đường dây 500 kV Bắc - Nam. Muốn khởi động lại nhà máy một cách đồng bộ để hòa trở lại điện lưới quốc gia phải mất ít nhất 30 phút và tiêu tốn nhiên liệu nhưng chi phí vẫn thấp hơn so với nhà máy bị hỏng và mất thời gian sửa chữa có thể kéo dài đến một tháng.
 Theo quy định về an toàn điện thì đối với đường điện cao thế, tất cả vật và người phải cách xa 8 m (tính từ trụ chính), còn độ cao an toàn cho đường dây cao thế là 19 m so với mặt đất, những nơi dây cao thế đi qua trong vòng bán kính 3 m không được có bất cứ cái gì, nhưng hôm qua do cần cẩu làm cây đụng vào nên mới gây nên tai nạn về điện này.
Ở mỗi trạm điện được lắp đặt một hệ thống máy đóng ngắt tự động để đảm bảo an toàn về điện, trạm biến thế Tân Định là trạm chính ngoài tải chính còn có rất nhiều tải phụ, ngay khi cây dầu chạm vào làm đứt dây điện thì tải chính tự động ngắt các tải phụ. Đây là đường dây tải điện từ Bình Dương, hòa vào trạm biến thế Tân Định, cung cấp điện lực cho toàn bộ khu vực miền Nam nên ngay sau khi xảy ra sự cố thì máy cắt tự động hoạt động khiến cho toàn bộ miền Nam mất điện.
Trên thực tế tối qua trạm điện vẫn chưa thể sửa chữa xong, bên EVN đã cho chạy nhiệt điện dự phòng. Đây được xem là một sự cố ngoài ý muốn, nên việc giải quyết các thiệt hại sẽ rất khó khăn. Hiện tại thì các trạm điện đều được bảo vệ bởi các hệ thống xây dựng bao bọc bên ngoài và có biển báo nguy hiềm nhưng đường dây cao thế thì người dân phải tuân thủ chế độ an toàn đã được quy định chứ không thể xây dựng hệ thống bảo vệ được.