‘Siêu mẫu’ nhí: Hào quang & bóng tối

Nằm trong vòng quay chung của đời sống thời trang èo uột, lĩnh vực người mẫu thiếu nhi ở Việt Nam cũng có một đồ thị phát triển khó vẽ. Có nhiều lý do để giải thích cho điều này và một trong những lý do thuyết phục, mang tính bao trùm là nhu cầu về người mẫu của ngành thời trang dành cho trẻ em nước ta dường như là con số không tròn trĩnh.

Sẽ “đỏ mắt” nếu muốn tìm những nhãn hiệu thời trang trẻ em nội địa cho dù trẻ em chiếm tỷ lệ gần 30% dân số; và còn “đỏ mắt” hơn nữa nếu đi tìm nhà thiết kế trang phục trẻ em ở Việt Nam. Còn ở lĩnh vực quảng cáo, dù nhu cầu người mẫu nhí có cao hơn nhưng chuyện kiếm tiền từ công việc này vẫn là “mơ về nơi xa lắm”. Vì thế nên…

Lên sàn catwalk để… chơi

Ở hai “trung tâm thời trang” lớn nhất của cả nước là TP.HCM và Hà Nội có khoảng chưa đầy 20 cơ sở đào tạo người mẫu thiếu nhi nhưng như thế cũng là nhiều nếu nhìn vào thị trường cung ứng người mẫu nhỏ tuổi. Mỗi năm ở TP.HCM may ra có được 2 - 3 buổi trình diễn thời trang trẻ em đích thực, trong đó 1 buổi là cuộc biểu diễn thường niên áo dài trẻ em của nhà thiết kế Sĩ Hoàng - người duy nhất làm đồ cho thiếu nhi, nhưng cũng chỉ ở lĩnh vực áo dài; 1-2 buổi còn lại là của 1-2 nhãn hiệu quần áo trẻ em trong nước hiếm hoi. Còn lại, hầu hết các buổi trình diễn thời trang của trẻ nhỏ được tổ chức khắp nơi đều là nhằm mục đích… biểu dương lực lượng của các đơn vị đào tạo người mẫu nhí.

Một buổi biểu diễn thời trang của các bé (Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, hoạt động của các CLB người mẫu nhỏ tuổi vẫn xôm tụ vì nhu cầu cho các bé đến tập làm người mẫu của phụ huynh vẫn cao, cho dù đa số phụ huynh khi làm việc này đều không nghĩ đến chuyện kiếm tiền từ hoạt động biểu diễn thời trang của con cái mình. Lý do các phụ huynh đưa ra là họ muốn con mình tự tin hơn, có bước đi uyển chuyển, đẹp hơn và có một chỗ để các bé được sinh hoạt cộng đồng, thư giãn sau những ngày học căng thẳng. Với mức học phí dao động từ khoảng 200 - 500 ngàn đồng/tháng cho 2-3 buổi tập trong tuần, cả cha mẹ lẫn các bé đều thỏa mãn mong muốn, còn chủ các CLB cũng có thêm chút chi phí trang trải cho việc thuê giáo viên, thuê địa điểm (chứ không mong kiếm lời).

Học phải đi đôi với hành, đương nhiên, nhưng vì quá hiếm những buổi trình diễn thật sự, như đã nói ở trên, nên các đơn vị đào tạo phải tổ chức định kỳ các buổi diễn cho các bé được lên sàn catwalk. Những câu chuyện bi hài cũng nảy sinh từ đây. Ở các buổi diễn ấy, các bé phải tự mang quần áo, giày dép đến và cũng tự lo luôn cả phần trang điểm, đầu tóc! Và phần việc này đương nhiên cha mẹ các bé là người “chịu sào”.

Chị Thu Hoài ở Bình Tân, mẹ một người mẫu nhí 5 tuổi kể rằng những lần đầu đưa con đi diễn, chị rất bối rối vì bản thân không biết chải những kiểu tóc điệu đà, cầu kỳ nên cứ làm cho con kiểu tóc đơn giản nhất, nhưng sau đó chị đã phải tự mày mò học cách làm nhiều kiểu tóc khác nhau để con được xinh đẹp hơn và không thua kém các bạn.

Chị Hương My ở Tân Bình thì nhớ mãi về một buổi diễn con chị tham gia. CLB người mẫu nơi con chị Hương My sinh hoạt dành “ưu ái” cho bé khi thông báo rằng bé sẽ được xuất hiện trong một buổi trình diễn chung với các người mẫu lớn và đưa ra yêu cầu: chị và bé phải chuẩn bị một bộ màu vàng từ áo đầm, giày đến nơ cài tóc. Giờ có mặt là 7h tối nhưng từ sáng chị đã phải chạy long tóc gáy suốt từ Tân Bình lên Q.3, Q.1 để tìm cho đủ những món đồ đó cho con. Có mặt ở điểm diễn đúng giờ nhưng phải 3 tiếng sau, tức là 10h tối con chị mới xuất hiện trên sân khấu nhưng là để được hai cô siêu mẫu dắt tay ra… chào khán giả lần cuối trước khi đóng màn!

Dù diễn để giới thiệu BST thật hay biểu diễn chơi, cát-sê của các bé cũng có chung mức từ 100 - 200 ngàn đồng. Vì đã xác định tư tưởng ngay từ đầu là cho con tập làm người mẫu không phải để kiếm tiền từ công việc này nên hầu như cha mẹ các bé cũng không mấy quan tâm đến tiền bạc. Nhưng cũng vì thế mà họ phải nhiều lần ấm ức khi nhà tổ chức cứ thỉnh thoảng lại làm lơ tiền cát-sê đáng lẽ phải trả cho các bé.

Không chỉ thế, nhiều khi họ buộc phải rút hầu bao cho những chuyện không đâu mà đơn vị đào tạo người mẫu nhí bày ra, chẳng hạn như làm portfolio cho các bé, với chi phí không hề rẻ. Một bộ portfolio gồm hình chụp và đĩa ghi hình bé trình diễn được làm với chất lượng “dành cho con nít” có khi lên tới 800 ngàn hoặc 1 triệu đồng. Điều đáng nói là làm xong chẳng để làm gì ngoài việc lưu giữ kỷ niệm, bởi chẳng mấy khi các nhà tuyển dụng cần đến portfolio của người mẫu nhí, trừ những bé có khả năng đóng phim quảng cáo xuất sắc (vì các công ty tuyển người mẫu nhí cho quảng cáo thường không coi những CLB người mẫu nhí là nguồn cung cấp do diễn xuất của các người mẫu nhỏ tuổi không bằng trẻ em học nghệ thuật hát, múa, diễn kịch…).

Nhưng có hề gì khi cả mẹ và bé đều xác định đây là một hoạt động vui chơi!

Đóng quảng cáo để… được lên ti vi

Dù diễn để giới thiệu BST thật hay biểu diễn chơi, cát-sê của các bé cũng có chung mức từ 100 - 200 ngàn đồng (Ảnh minh họa)

Sự tham gia của trẻ con vào các clip quảng cáo đã trở thành tất yếu khi mà đối tượng hướng đến của các mặt hàng từ nhà cửa, ngân hàng, xe hơi đến nước mắm, nước tương, sữa, tã giấy… đều là cả cha mẹ lẫn con cái, mà cán cân có vẻ nghiêng về phía bọn trẻ hơn. Theo một chuyên gia kỳ cựu trong ngành làm phim quảng cáo thì bây giờ, “đánh” vào ý thích của trẻ con sẽ luôn luôn thắng vì chúng không chỉ là khán giả trung thành của phim quảng cáo mà còn có vai trò quyết định trong việc “nhà mình sẽ mua” bất kỳ món đồ nào đó được quảng cáo trên tivi.

Bởi thế mà tham gia diễn xuất trong các đoạn phim quảng cáo là người mẫu từ 1 tháng tuổi trở lên. Và nếu để ý thống kê sẽ thấy rằng số phim quảng cáo có mặt trẻ con chiếm ngót nghét một nửa lượng phim quảng cáo phát trên truyền hình. Nhiều công ty quảng cáo đã đưa hạng mục cung cấp diễn viên nhí vào chiến lược kinh doanh của mình, thậm chí có những công ty được lập ra chỉ để làm công việc này. Và, như đã nói, nguồn cung cấp người mẫu nhí cho phim quảng cáo không phải là các CLB người mẫu mà là những lớp học về nghệ thuật biểu diễn ở các cung thiếu nhi, là chính con em của bản thân những người làm việc trong ngành truyền thông, quảng cáo hoặc con em của bạn bè họ và là những em bé mà người phụ trách tuyển diễn viên bất chợt gặp trên đường.

Trở ngại lớn nhất mà những người tuyển diễn viên luôn luôn phải vượt qua khi làm việc với người mẫu nhí chính là… cha mẹ của bọn trẻ. Việc này gặp khó khăn ngay từ “vòng gửi xe”, tức là khi tiếp cận với đứa trẻ. Nếu là con em của bạn bè thì không nói, chứ tuyển diễn viên từ nhà thiếu nhi thì trước hết phải qua được cửa của các cô giáo phụ trách ở đây, những người phải chịu trách nhiệm về an toàn của bọn trẻ. Vì thế nên nếu không có quan hệ tốt, không tạo được sự tin tưởng thì sẽ khó lòng làm việc.

Nhưng khó nhất vẫn là việc tiếp cận một đứa trẻ lọt mắt xanh ngoài đường và thuyết phục cha mẹ chúng, bởi sẽ dễ bị tưởng là… kẻ bắt cóc trẻ con hoặc dân lừa đảo nếu tự nhiên không quen không biết mà đến gần nói chuyện. Thanh Hoa, chuyên viên casting của Crea TV đã làm công việc này hơn 4 năm, cho biết bí quyết của chị khi tiếp cận trẻ con ngoài đường là không nhìn chăm chăm vào bé, tiếp cận cha mẹ chúng với thái độ bình thản, không vồ vập và từ từ trình bày ý muốn, luôn luôn mang theo danh thiếp để làm “đầu câu chuyện”… Để thuyết phục cha mẹ bọn trẻ cho chúng đóng phim quảng cáo cũng là một ải khác rất cần sự bài bản, chung quy cũng vì các phụ huynh lo lắng đến sự an toàn, sức khỏe của các bé và cát-sê không có một ký lô trọng lượng nào ở đây. Điều khiến họ đồng ý cho con mình làm công việc này chỉ đơn giản là họ sẽ thấy vui, tự hào khi con mình được lên tivi. Một bản hợp đồng chi tiết với những điều khoản về sự an toàn của trẻ chính là tấm vé vàng để qua được cửa này.

Tuổi của người mẫu nhí trong ngạch đóng phim quảng cáo là từ 1 tháng đến khoảng 5-6 tuổi và “hot” nhất là độ tuổi lên 3. Sự hồn nhiên có chút hiểu biết của trẻ 3 tuổi là cái thần làm nên sự dễ thương, hấp dẫn cho các đoạn phim quảng cáo. Tuy nhiên, 3 tuổi cũng là ngưỡng tuổi “chướng” của trẻ nhỏ nên làm việc với chúng phải luôn xác định là sẽ phải đối mặt với các sự cố, thậm chí có thể phải hủy quay. Có những bé trước khi vào việc rất hào hứng nhưng đến lúc ở trường quay, giữa máy móc, ánh sáng và đạo diễn thì cứ đứng ngây người, không diễn gì cả, thậm chí khóc như mưa mặc cha mẹ, đạo diễn hay các cô phụ trách chăm sóc trẻ thuyết phục, động viên. Không ít đạo diễn làm phim quảng cáo nói rằng họ sợ nhất là làm việc với trẻ con bởi họ phải trở nên mềm mỏng, phải biết cưng nựng chúng cho được việc trong khi “đặc điểm” thường thấy của họ khi ở phim trường là… quát.

Cát-sê một người mẫu trẻ em nhận được khi tham gia diễn xuất trong mỗi clip quảng cáo dao động từ 2 đến 10 triệu đồng, nhưng thường là ở mức 2 triệu. Thời kỳ đầu, lúc việc sử dụng trẻ em trong clip quảng cáo còn ít, cát-sê của một bé xinh xắn, lanh lợi có thể lên tới 800USD, tuy rất hiếm. Còn giai đoạn hiện nay, do sự bung ra của nhiều công ty quảng cáo, nhu cầu người mẫu trẻ em mặc dù tăng lên nhưng số lượng cung ứng lại nhiều nên cát-sê đã giảm xuống mức có thể khiến những phụ huynh có con đắt show quảng cáo thấy “chóng mặt”. Hầu hết phụ huynh cho con lên phim quảng cáo chỉ vì muốn có được cảm giác tự hào chứ không muốn con họ là cái máy kiếm tiền, vì thế việc thương thảo cát-sê thường rất dễ dàng. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều phụ huynh muốn con được lên tivi, ngày càng có nhiều công ty cung cấp người mẫu nhí vào cuộc nên chuyện hạ giá để giành hợp đồng cũng thành cơm bữa. Thấp nhất, cát-sê có thể chỉ còn 500 ngàn đồng/bé/phim!

Manh nha người mẫu teen

Năm ngoái, 2010, sự kiện người mẫu 12 tuổi Bảo Trân bị tốc váy trong show ghi hình Thời trang & Đam mê đã khiến các bậc phụ huynh quan ngại. Với hình thể gần như đã trưởng thành, Bảo Trân hoạt động trong ngành thời trang như một người mẫu thực sự, diễn từ trang phục ngày thường, trang phục dạ hội đến đồ cưới, chỉ có điều phải 6 năm nữa em mới đủ tuổi lao động.

Hồng Quế xuất thân từ người mẫu teen

Sự việc “tốc váy” của Bảo Trân được mang ra mổ xẻ rất nhiều trong đó phần lớn mọi người cho rằng, đó là tai nạn và lên án những kẻ đã tung các bức ảnh đó lên mạng. Một số ít lật lại vấn đề và cho rằng đây là sự cố mang tính cố tình. Đã có báo viết: “Trong chương trình, có một đoạn B.T mặc váy ngắn và bị quạt thổi bay để lộ phần đồ lót. Đây là một chương trình dùng để ghi hình, dự kiến đưa lên chương trình truyền hình và ban tổ chức nói đã cắt bỏ không phát sóng những đoạn này. Nhưng hình ảnh này lại được… phát tán lên mạng. Ngay sau đó, các trang mạng đã sao chép, tung lên những hình ảnh trên với các tít, tựa khá giật gân: Người mẫu tuổi teen B.T bị tốc váy trên sàn diễn, Xôn xao những hình ảnh khoe thân của B.T…”

Nghi vấn này không phải vô cớ xuất hiện, nhất là ngay sau sự cố “tốc váy”, nhiều thông tin, hình ảnh về Bảo Trân liên tiếp xuất hiện trên các trang báo mạng, từ chuyện cô bé kể rằng mình được nhiều anh lớp trên ở trường tỏ tình đến chuyện cô “cặp” với một ca sĩ - hotboy trong một video clip của anh chàng này hay ở một bộ phim sắp quay…

Bảo Trân liên tiếp xuất hiện trên các trang báo mạng

Trước Bảo Trân, một người mẫu teen khác cũng khiến dư luận được một phen “choáng” khi trình diễn thời trang “mát mẻ” để lộ một phần ngực rất táo bạo, đó là Hồng Quế. Lúc đó cô bé này cũng chỉ mới ở tuổi 13. Lo ngại về việc người mẫu teen được sử dụng như những người mẫu trưởng thành là hoàn toàn có cơ sở, nhất là khi ngay trong giới người mẫu trưởng thành cũng có quá nhiều chuyện chẳng hay ho.

Gia Phát: “Hotboy” của phim quảng cáo Xuất hiện rất ấn tượng trong clip quảng cáo chúc Xuân của nhãn hàng Knor, Gia Phát đến giờ vẫn còn được nhiều khán giả nhỏ tuổi nhớ đến bởi mỗi khi bé vừa cười vừa nói “Con chúc ông bà, sống lâu trăm tuổi…” trên tivi là bọn trẻ “chết lặng” để lắng nghe rồi cười khanh khách. Ba mẹ bé Gia Phát còn được bạn bè rồi người dân cùng khu phố cảm ơn vì nhờ có Gia Phát chúc Xuân mà họ có một “phương tiện” dụ con trẻ nín khóc và ăn nhiều hơn! Bé Gia Phát Thanh Trúc: Người mẫu quảng cáo nhí đắt sô hạng nhất Bé Thanh Trúc nay đã 8 tuổi, nhưng hồi 4-5 tuổi, mỗi năm Trúc đóng tới 10 clip quảng cáo, con số kỷ lục mà một người mẫu nhí có trong “sự nghiệp” của mình. Bé từng xuất hiện ở những TVC của các sản phẩm như tivi Samsung, dầu ăn Simply, nước tương, nước mắm Chinsu, trà Doctor Thanh… và mức cát-sê cao nhất mà Thanh Trúc nhận được là 500USD. Đến giờ, tổng kết lại số tiền thù lao nhận được từ công việc này, mẹ bé cho biết đã đủ để “mua một chiếc xe máy cho ba” như ước mong của bé lúc mới chập chững biết làm người mẫu.